Amanullah Han’a harçlık
İsmet İnönü, meşhur Defterler’ine 27 Şubat 1930 tarihinde düştüğü notta, Ankara’ya ziyarette bulunan Afganistan Emiri Amanullah Han’a Cumhurbaşkanı Atatürk’ün teklifiyle 300 Sterlin ve 2.000 TL harçlık verildiğini söylüyor. 1 Sterlin, o tarihlerde 10 TL ediyor.
Genç Türkiye, uluslararası alanda ilk anlaşmasını 1 Mart 1921’de Moskova’da Amanullah Han’ın yönetimindeki Afganistan’la imzalamıştı. Afganistan, Cumhuriyet kurulduktan sonra da Türkiye’ye büyük ağabey gözüyle bakmış, Amanullah Han da Atatürk devrimlerinin etkisinde kalarak ülkesinde bazı ıslahatlara girişmişti.
Amanullah Han ilk kez 1928 Mayıs’ında Türkiye’ye gelmiş ve Mustafa Kemal’in konuğu olmuştu. Ancak ülkesine döndükten sonra yasama reformu ve kadınlara siyasi haklar tanınması gibi yeni tasarıları açıklayınca mollaların tepkisine yol açtı. Kasım 1928’de patlak veren ayaklanma sonucunda bir kabile lideri tarafından devrildi ve Afganistan’dan ayrılmak zorunda kaldı. Sonraki yaşamını sürgünde geçiren Amanullah Han, Türkiye’yi ilk ziyaretinden yaklaşık on ay sonra yeniden Ankara’ya geldi. Değerbilir Atatürk, devrik kralı yine aynı yerde, istasyonda karşıladı ve otomobiline bindirerek Ankara Palas Oteli’nde konuk etti. Çankaya Köşkü’nde onuruna bir de yemek verdi.
Atatürk’ün insan olarak çok sevdiği Amanullah Han’a kadın hakları konusunda özellikle dikkatli davranması için nasihat verdiğini, hatta onun sonunun gelişini önceden tahmin ettiğini devrin tanıkları aktarıyorlar.
