“Ne kadar muvaffak oldum, bunu başkaları söyleyecek”
TBMM’nin kuruluşunun 50. yılı nedeniyle Hüsamettin Çelebi ve Örsan Öymen’in İsmet İnönü ile yaptığı röportaj, Türk siyasetinin her aşamasını yaşamış 50 yıllık bir parlamenter olarak, ama öncelikle Türkiye’nin kurtarıcılarından biri olarak İsmet Paşa’nın tarihe bakışı hakkında ilginç notlar içeriyordu. İnönü, hayatında kendisini en çok hangi olayın etkilediği sorusuna şu yanıtı veriyordu:
“Bu geçen olaylar içinde en çok hangi mesele üzerimde tesir yaptı? Bu, umumi bir merak konusudur. Bende böyle bir duygu yoktur… Benim yaradılışımda bir özellik vardır. Daima içinde bulunduğum en son durum, en son mesele bence en önemli meseledir. Geçmiş meseleler içinde hangisinin daha çok tesirindeyim, hangisinde yaptıklarımdan ve yapmadıklarımdan dolayı ne gibi duygular içindeyim? Böyle bir suale cevap vermek tabiatımda değil.
Evet, bir imparatorluğun 1920’de resmen nihayete ermesi devrine eriştik… 1920’de, resmen imparatorluğun sona ermiş olduğu bir vaziyette mesuliyeti ele almış olduk. O gün hâkim olan başlıca iş, aldığımız vazifenin çok önemli olduğunun tesiri altında nasıl çalışacağız, nasıl milletimiz için iyi bir neticeye ulaşmak imkânı hasıl olacak, bunun çabaları içinde, başka bir düşünce zihnimizi işgal etmez durumdaydık…
O devir içinde vazife duygusuyla elimizden geleni yapmaya çalıştık. O zamanlarda ve ondan sonraki devirlerde ne kadar muvaffak oldum, ne kadar muvaffak olmadım? Bu meseleyi araştırmakla hiç meşgul olmamışımdır. Bu, benim dışımda olan vatan evlatlarının araştırma ve hüküm verme ödevlerine giriyor.”
