Ankara, başkent oldu
Lozan Barış Antlaşması’nın TBMM tarafından onaylanmasından sonra İstanbul, işgal kuvvetleri tarafından tahliye edilmeye başlandı. İşgal kuvvetlerinin İstanbul’dan ayrılması, hükümet merkezinin neresi olacağı tartışmalarını da beraberinde getirdi. 9 Ekim 1923’te İsmet Paşa ve 14 arkadaşı, Ankara’nın başkent olmasını öngören önergeyi Meclis’e verdi. İsmet Paşa’ya göre Ankara’nın başkent olması, tamamen iç ve dış nedenlere bağlıydı:
“Lozan’da Batı dünyasının murahhasları, mütehassısları, diplomatları ile görüşüyorum. Bunlar İstanbul Hükümeti’ni, İstanbul muhitini tanıyan insanlar ve yeni devletin o muhitin insanlarına göre kurulmasını arzu ediyorlar. Bunu her hallerinden anlıyorum. Bizim bakımımızdan meselenin daha ehemmiyetli ve değişik cepheleri var. Bir defa Boğazlar askeri bakımdan tamamiyle açık, tamamiyle emniyetsiz. Bu vaziyetteyiz. Lozan Antlaşması’yla elde edebildiğimiz neticeler ve tarihi şartlar bizi endişeye sevk ediyor. Ayrıca Anadolu’nun ortasında bulunarak ve bir Anadolu hükümeti olarak yeni devleti çalıştırmak istiyoruz.”
İsmet Paşa’ya göre Ankara’nın başkent olmasının hilafetle hiçbir ilgisi yoktu. Meclis’te oylanan önerge sonucunda 13 Ekim 1923’te Ankara başkent ilan edildi.
Lozan Barış Antlaşması’nın 96. Yıldönümü nedeniyle, 24 Temmuz 2019 Çarşamba günü İnönü Vakfı, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği ve Adalar Belediyesi’nce saat: 18.00’de Heybeliada İnönü Müze Evi’nde “Lozan Barış Konferansı ve Antlaşması’nın 96. Yıldönümü” konulu toplantı düzenlenecektir. Konuşmacı olarak Cumhuriyet Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Alev Coşkun katılacaktır.
Davetiyesi ekte bilgilerinize sunulmuştur.
Saygılarımızla,
İnönü Vakfı
PROGRAM:
24 Temmuz 2019 Çarşamba
“Lozan Barış Konferansı ve Antlaşması’nın 96. Yıldönümü”
18.00 Açılış, Saygı Duruşu ve İstiklal Marşı
18.10 Açılış Konuşmaları:
Özden Toker – İnönü Vakfı Başkanı
Prof.Dr.Ayşe Yüksel – ÇYDD Genel Başkanı
Erdem Gül – Adalar Belediye Başkanı
18.30 Konuşmacı: Alev Coşkun – Cumhuriyet Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı / Konusu: “Lozan ve İNÖNÜ”
19.15 Müzik Dinletisi-Bahar Zeynep Aşçı
19.35 İkram
Yer: İnönü Evi Müzesi Refah Şehitleri Cd. No:67 Heybeliada-İSTANBUL
Tel: 0 216 351 84 49
İnönü Vakfı Tel: 0 312 428 18 41 – 427 15 26
Değerli Dostlarımız,
“23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” nedeniyle, Pembe Köşk olarak bilinen İSMET İNÖNÜ EVİ, 21 Nisan –16 Haziran 2019 tarihleri arasında her gün saat 10.00-12.00 ve 13.00-17.00 arasında okullarımızın ve halkımızın ziyaretine ücretsiz olarak açılacaktır.
Pembe Köşk senede iki defa açılıyor ve her seferinde değişik konular işleniyor. Bu seferki sergimiz iki bölümden oluşuyor. “Yüzüncü Yılında Kurtuluşa Giden Yol: 1919-1922″ ve “Gündemin Odağında İsmet İnönü”.
İnönü Vakfı’nın bu seneki sergisinde sizlerle babam İsmet İnönü’nün not defterinden iki yazısını paylaşmak istedik.
Mütareke döneminde İsmet Bey, 1919 Mayısın son günlerinde anı defterine şunları yazmış:
“ Mayıs. Karanlık günler.
İzmir’i Yunanlılar işgal etti.
İstanbul’dan bizi çıkaracaklarmış.
Mukavemet yok. İmkan yok.
Hükümette o fikir de yok.
Mitingler. Siyah Osmanlı bayrakları “.
Durum böyleyken, 3 yıl sonra 23 Nisan 1922’de, İsmet Paşa’nın anı defterinde şu sözler var:
“Meclisin ve hükümetin sene-i devriye teşekkülü merasimi. Akşam hükümete gittik. İade-i ziyaret ettik. Mektep çocukları vatanpervane nutuklar söylediler. Gece fener alayı. Etrafta kırmızı Türk bayrakları”.
İnönü Vakfı olarak, o iki yazı arasında ve daha sonraki dönemlerde 23 Nisan Çocuk Bayramlarına nasıl kavuştuğumuzu hatırlamakta yarar gördük.
“Yüzüncü Yılında Kurtuluşa Giden Yol: 1919-1922” sergimizde o tarihlere ait anılar, mektuplar, fotoğraflar bulacaksınız.
Bu sene Pembe Köşk’te çok değerli bir konuğumuz da var. “Gündemin Odağında İsmet İnönü” sergimizle Emekli Büyükelçi Sayın Sermet Atacanlı’nın uzun zamandır büyük bir titizlikle koleksiyonunu yaptığı dergi, fotoğraf ve belgeler sergilenecek. Kapaklarında İnönü fotoğrafları yer alan çok sayıda basılı yayının arasında, en eskisi 1909 yılına ait.
İnönü özellikle askeri başarılarıyla, siyasi kararlarıyla, eğitimde, tarım, endüstri ve ulaşım alanlarında gerçekleştirdiği ufuk açıcı çalışmalarla, bilimin ve sanatın altını çizen, sosyal ve kültürel yaşamı canlandırıcı hareketleri ile tarihte dönemin basılı yayınlarının sıklıkla odak noktası olmuştur. Küratörlüğünü T. Melis Golar’ın üstlendiği “Gündemin Odağında İsmet İnönü” sergisi; İnönü’yü manşet ve kapaklara taşıyan önemli başlık, fotoğraf ve içeriklerin yanı sıra Türkiye’nin yıllar içinde geçirdiği siyasi, kültürel ve demokratik değişimi de bir film şeridi niteliğinde özetliyor.
21 Nisan 2019 Pazar günü saat 16.00’da sergimizin açılışında sizleri aramızda görmekten mutlu olacağız.
Saygılarımızla,
Özden TOKER
İnönü Vakfı Başkanı
