Tarihte Bugün - 1 Haziran

Tarihte Bugün – 1 Haziran

Moda bir sözcük, “Manda”

1919 yılı yaz başında İstanbul’dan ülkenin görünümü ümit kırıcıydı. Boğazlar silahsızlandırılmış, İtilaf Devletleri’ne ait gemiler İstanbul Boğazı’na demir atmış, İngiliz, Fransız ve İtalyanlar kentin kontrolünü ellerine almışlardı. Padişah ve hükümet, işgal kuvvetlerinin kuklası durumundaydı. Her ne kadar İtilaf Devletleri işgalin geçici olduğunu ve asıl amaçlarının padişahlığı ve halifeliği korumak olduğunu söylese de, bu sözler inandırıcılıktan çok uzaktı.

Aynı İstanbul gibi, ülkenin başka yerleri de işgal altındaydı. Anadolu’da Mustafa Kemal’in bir kuvvet oluşturmak üzere bazı girişimlerde bulunduğuna dair haberler gelse de, ortada henüz hiçbir somut gelişme yoktu. Birçok aydın, Osmanlı Devleti’nin kendi iç kaynaklarıyla bu durumun üstesinden gelebileceğine inanmadığından, mandacılık fikrine bel bağlamıştı. Türkiye’nin toprak bütünlüğünü koruması ve ekonomik kalkınmasını sağlaması için Amerikan mandasına girme düşüncesi popülerlik kazanmıştı.

O sırada İstanbul’da, tüm bu tartışmaların ortasında bulunan Albay İsmet Bey, 15. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa’ya gönderdiği 1 Haziran 1919 tarihli mektubunda genel havayı şöyle özetliyordu:

Ekseriyet diye ifade olunabilecek bir kitle de (yahut benim tanıdıklarımın ekseriyeti) Amerika mandasını, parçalanmış bir Türkiye’yi toptan deruhte etmek (üstlenmek) üzere tercih ediyorlar. Fakat öte taraftan bu işlere karar verenler de ne bize soruyorlar, ne de bizi düşünüyorlar…