Frunze’nin Türkiye raporu
Ukrayna’nın Türkiye’deki elçisi Mihail Frunze, Sovyet Dışişleri Bakanı Çiçerin’e Ankara’da Mustafa Kemal Paşa’yla yaptığı görüşmelerin neticesini sunduğu 22 Aralık 1921 tarihli raporunda şunları söyler:
“Halk tümüyle yıkıma uğramıştır, yorgundur, barış istemektedir; ancak, aynı zamanda güçlü ve etkili bir propagandanın sonucu olarak mücadelenin gereğini çok iyi kavramaktadır. Ordu çok kötü bir durumdadır, üniforması yoktur, silahı yetersizdir, bir kış harekâtı yapamaz, ancak morali hâlâ yüksektir. Ülkede yiyecek sıkıntısı vardır. Ulaştırma sorunlarından ordu yeterince beslenememektedir… Türkiye’nin kendi olanakları askeri sorunun olumlu bir şekilde sonuçlandırması için yeterli değildir. Ordu direnebilir fakat dışarıdan gelecek bir yardım olmadan kesin bir zaferi elde etmesi tümüyle olanaksızdır…
Sonuç olarak Kemal şöyle dedi: ‘Size milletvekillerinin çoğunluğuna söylenmeyenleri söyledim, çünkü onların cesareti yeterli değildir. Şimdi durumumuzu biliyorsunuz… İlkbahardan iki üç ay önce bunları bulamazsak diplomasi ile işin içinden çıkmaya çalışacağız. Bunu istemiyorum çünkü Batı ile anlaşmanın Türkiye’nin kaçınılmaz olarak boyunduruk altına girmesi demek olduğunu biliyorum. Ancak durumu yönlendirmek elimizde olmayabilir.’”
General Mihail Vasilyeviç Frunze, Sovyet tarihinin önemli isimlerinden biridir. Lenin’in özel talimatıyla, olağanüstü elçi sıfatıyla 13 Aralık 1921’de Ankara’ya geldi. Onuruna düzenlenen mitingde yaptığı konuşma büyük etki yarattı. Millet Meclisi’nde de bir konuşma yapan Frunze, Mustafa Kemal’le yakın ilişki kurdu. Sakarya Cephesini gezdi ve 30 Aralık’ta onuruna bir yemek verildi. 5 Ocak 1922 günü ardında iyi duygular bırakarak ülkesine döndü.
