Çanakkale Kara Savaşlarının Başlaması
Birinci Dünya Savaşı sırasında 18 Mart 1915 günü Çanakkale Boğazı’nı zorlayan İngiliz ve Fransız donanmasına bağlı gemilerin harekâtı Türk direnişi sonucu başarısız olmuş ve müttefik donanma aynı gün geri çekilmek zorunda kalmıştı. İngiliz ve Fransızlar bunun üzerine Boğaz’ı bu defa bir kara harekâtı ile geçme kararı aldılar. Amaç kıyılardaki Türk topçusunu muharebe dışında bırakarak donanmaya yol açmaktı. 5 hafta kadar sonra bugün (25 Nisan) müttefiklerin kara harekâtı başladı. Çıkarmalar Gelibolu Yarımadası’nın iki bölgesi üzerine planlanmıştı. Bunlar güneyde Seddülbahir, kuzeyde de Arıburnu bölgesi idi. İngilizler 25 Nisan sabahı Seddülbahir’de 5 koya çıkarma yaptılar. Çıkan askerler sahillerdeki sınırlı sayıda Türk askerinin kahramanca direnmesine rağmen çıktıkları kıyı başlarında tutunabildiler ve daha sonra da cephelerini bir miktar genişletebildiler. Buradaki hedefleri daha kuzeyde bulunan Alçıtepe idi. Ancak aylarca süren çok kanlı muharebelere rağmen Alçıtepe’ye hiçbir zaman ulaşamayacaklardı.
Aynı gün kuzeyde Arıburnu’na ise Avustralya ve Yeni Zelanda askerlerinden oluşan bir Anzak kolordusu çıkmaya başladı. Onların hedefi ise Çonkbayırı idi. Ancak karşılarında 19. Tümen komutanı Yarbay (sonra albay) Mustafa Kemal Bey vardı. Anzak’ların Conkbayırı ve buradaki diğer hâkim tepeleri ele geçirme çabaları Mustafa Kemal Bey’in emrindeki kuvvetler tarafından sonuçsuz bırakıldı. Mustafa Kemal Bey’in buradaki dirayetli idaresi, öngörüsü ve komuta becerisi müttefiklerin Çanakkale seferinin başarısızlığa uğratılmasının ilk adımı oldu.
İngiliz ve Anzak’lara ilave olarak, Fransızlar da aynı gün (25 Nisan) Boğaz’ın Anadolu kıyısındaki Kumkale’ye bir çıkarma yaptılar. Ancak Fransızların bu çıkarması tamamen bir şaşırtma harekâtı idi ve buradaki Türk kuvvetlerini oyalayarak Seddülbahir ve Arıburnu’na yardıma gitmelerinin engellenmesi amacına yönelikti. Nitekim Fransızlar ertesi gün Kumkale’yi terk ederek Seddülbahir’deki İngiliz kuvvetlerinin yanına geçtiler.
Müttefiklerin 25 Nisan çıkarmaları Türk askerlerinin yiğitçe direnişleri üzerine, aylarca devam eden ve iki taraf için de çok kanlı geçen çarpışmalara rağmen istenilen sonucu sağlayamadı. İngilizler bunun üzerine 6 Ağustos’ta bu defa Anafartalar’a yeni bir çıkarma yapacaklar ancak bu da sonucu değiştirmeyecekti.
Çanakkale kara savaşları 10 ay kadar sürmüştür. Sonunda Boğaz’ı karadan da geçemeyeceklerini anlayan müttefikler Aralık ve Ocak ayında bölgeyi terk ederek ayrıldılar. Çanakkale savunması da Miralay Mustafa Kemal Bey’i tarih sahnesinde bir yıldız gibi yükselten muhteşem bir zafer olarak Türk tarihindeki yerini aldı.
