İnönü’nün içindeki çocuk hep yaşadı
İsmet İnönü’yü yakından tanıyan ve daha sonra kendisiyle ilgili anı ve değerlendirmelerini kitaplaştıran Necdet Uğur, Paşa’nın son gününe kadar kaybetmediği enerjisini neye borçlu olduğunu şöyle analiz eder:
“André Maurois, ‘Yaşlılık artık geç kalındığı, oyunun oynanmış ve sahnenin başka bir kuşağa geçmiş olduğu duygusudur. Yaşlılıkta asıl dert insanın gücünü yitirmesi değil, kendini koyvermesidir,’ der.
Doksanına doğru yol aldığı yıllarda bu büyük Türk’ü, İnönü’yü izlerken hep bu sözleri düşünmüşümdür. O’nun için oyun hiç bitmemişti. Sonuna kadar sahnede kaldı.
Kimileri kendi kuşaklarının oyununu anlamadıkları için daha ilk perdede bocalayıp tökezler, kimileri de önceki kuşakların oyunlarını oynamaya kalktıkları için sahneye çıkar çıkmaz yaşlanırken, aradan birisi çıkıyor ve yarım yüzyılı aşkın bir süre, kuşaklar boyunca sahnede kalıyor. Hem de baş roller oynayarak.”
Uğur, bunun sırrını birkaç başlıkta özetlemeye çalışıyor. Fakat bunların en önemlisi ve başta geleni, Paşa’nın kendi ifadesiyle “memleketi kurtarma ödevi”nin yarattığı adamışlık duygusudur:
“Bir büyük imparatorluğun çökmekte bulunduğu kaygısı ve memleketi kurtarmak ödevinde olduğumuz düşüncesi, bizim gençlik yıllarımızın en unutulmaz hatırasıdır. Altmış sene bu hislerin heyecanları, ümitsizlikleri ve zafer günleri içinde geçmiştir…”
