Askerliğe veda
Büyük Taarruz başarılarının sonucunda TBMM’nin kendisine Korgeneral rütbesi vermesi üzerine İsmet Paşa, ateşkes görüşmelerinde bulunmak üzere Mudanya’ya bu rütbeyle gitmişti. İsmet Paşa, 28 Ekim 1922’de Mustafa Kemal’in arzusuyla ordudaki fiili görevinden ayrılarak Dışişleri Bakanlığına getirildi; ancak Türk Silahlı Kuvvetleri içindeki yeri korundu. 1926’da orgeneralliğe terfi ettirildi ve 30 Haziran 1927’de ordudan emekli oldu.
İsmet Paşa’nın Dışişleri Bakanlığına getirilmesini Atatürk, Nutuk’ta şöyle anlatır:
“Bursa’da kaldığım günlerde, Refet Paşa’yı, bilindiği gibi İstanbul’a gönderdim. İsmet Paşa’nın da, mevcut bunca bilgime rağmen, Delegeler Heyeti’ne başkanlık edip edemeyeceğini bir daha inceledim.
Mudanya Konferansı’nı nasıl idare ettiğini ayrıntılı olarak anlamaya çalıştım. İsmet Paşa’nın kendisine tasavvurlarımla ilgili hiçbir kelime söylemiyordum.
Sonunda kararımı olumlu olarak verdim. İsmet Paşa’nın Delegeler Heyeti Başkanı olabilmesi için, daha önce Dışişleri Bakanı olmasını uygun gördüm. Bunu sağlamak için doğrudan doğruya Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal Bey’e özel ve gizli olarak yazdığım bir şifreli telgrafta, kendisinin Dışişleri Bakanlığı’ndan çekilmesini ve yerine İsmet Paşa’nın seçilmesini, bizzat yardımcı olmasını rica ettim.
Ankara’dan hareket etmeden önce Yusuf Kemal Bey bana, Delegeler Heyeti Başkanlığını en iyi İsmet Paşa’nın yapabileceğini söylemişti. Yusuf Kemal Bey’den, kendisine bildirdiğim ricamı yerinde bularak gereğini yerine getirmeye çalıştığını bildiren bir cevap aldım.”
