Tarihte Bugün - 30 Ocak

Tarihte Bugün – 30 Ocak

İnönü ve Churchill Yenice’de

Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ve Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill, 30-31 Ocak 1943 tarihlerinde Yenice’de bir araya gelerek, Türkiye’nin savaşa girip girmeyeceğini konuştu. Churchill, bu toplantıdan sonra -toplantıda Türk heyetine de söylediği gibi- Sovyetler Birliği’nin lideri Stalin’i bu konuda bilgilendirdi. Churchill, 1 Şubat 1943 tarihinde Stalin’e gönderdiği telgrafta, Türkiye’nin savaşa katılmasıyla ilgili olarak herhangi bir siyasal taahhüt ya da vaatte bulunmadığını, alacakları kararda diledikleri gibi davranmakta serbest olduklarını söylediğini belirtti.

Aslında Churchill’in burada oynadığı rol, tipik İngiliz diplomasisi olan “tavşana kaç, tazıya tut” taktiğiydi. Churchill, bu arada Sovyetlerin konumu ile Türkiye’nin Sovyetler’e bakışına ilişkin olarak telgrafında şu cümlelere yer veriyordu:

“Türkler, Sovyetler Birliği’nin büyük gücü açısından savaş sonrası ulaşacakları konumdan doğal olarak endişe duymaktalar. Kendi deneyimlerime dayanarak, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği’nin şimdiye kadar hiçbir antlaşma ya da taahhüdünü bozmamış olduğunu kendilerine söyledim. İyi bir anlaşma yapmanın zamanının şimdi olduğunu ve Türkiye için en emin yerin barış masasında bir muharip gibi muzafferler ile oturması olduğunu belirttim. Bütün bunları bağlaşıklığımıza uygun bir biçimde ortak çıkarımız için söyledim. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği’nden gelecek her hangi bir dostça davranışa eminim ki, cevap vermeye hazır olacaklardır.”

Churchill’in bu telgrafını Stalin, 6 Şubat 1943’te cevapladı. Bu tarihten itibaren Müttefikler, Türkiye’nin gerekirse “zorla” savaşa sokulması konusunda anlaştılar.